Bocznica fabryki mebli giętych Jakoba i Josefa Kohn w Czeskim Cieszynie |
|
W roku 1849 nadreński producent mebli Michael Thonet zajmujący się w szczególności bukowymi meblami giętymi założył w Wiedniu swoją fabrykę, a po udziale w Wystawie Światowej w Londynie w roku 1851 zdobył światowe uznanie. Wkrótce przekazał swój zakład synom, którzy rozwijali firmę otwierając nowe fabryki i tartaki, tak że wkrótce stała się największym producentem mebli giętych w Europie.
W roku 1868 powstała we Vsetínie fabryka mebli giętych konkurencyjnej firmy Jakoba i Josefa Kohn, którzy w kolejnych latach otwarli zakłady w Cieszynie (1871), Radomsku (1884) i Holešovie (1890), aby w roku 1901 zatrudniać już 6300 pracowników i produkować 5500 sztuk mebli giętych dziennie. Wkrótce na terenie Austro-Węgier (głównie na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie - w tym m.in. w Jasienicy - zakład Josefa Hoffmana, czy w podcieszyńskiej Sibicy - zakład Josefa Jaworka) działało już kilkanaście firm produkujących meble gięte, które na świecie zwano meblami wiedeńskimi.
W roku 1907 część firm produkujących meble gięte w monarchii austro-węgierskiej zjednoczyła się tworząc przedsiębiorstwo Mundus (Świat), aby w roku 1917 po przejęciu większości akcji firmy Kohnów utworzyć Spółkę Akcyjną Mundus-Kohn. Ta zaś w roku 1923 połączyła się z przedsiębiorstwem braci Thonet tworząc Spółkę Akcyjną Thonet-Mundus z siedzibą w Zug w Szwajcarii. Firma posiadała wówczas 20 fabryk, szereg przedstawicielstw handlowych na całym świecie i zatrudniała ponad 10 tysięcy pracowników. Siedziba centrali zarządzającej fabrykami na terenie odrodzonej Polski znajdowała się w Bielsku, a w skład firmy Thonet-Mundus, Polskie Fabryki Mebli Giętych, S.A. wchodziły zakłady w Cieszynie, Jasienicy, Buczkowicach i Radomsku, które zatrudniały ok. 1700 robotników. W wyniku wielkiego kryzysu gospodarczego w latach 1929-1933 zaistniała konieczność zamknięcia fabryk w Buczkowicach (1930) i Cieszynie (1932), których już nie otwarto. W roku 1938 po zajęciu Austrii przez Niemcy koncern Thonet-Mundus został rozwiązany. Na terenie Śląska Cieszyńskiego przetrwały jedynie zakłady w Jasienicy i Jaworzu, które zostały upaństwowione i działały jako Fabryka Mebli Giętych. W latach 90. XX wieku zakłady te zostały sprywatyzowane i zakupione przez Paged Meble S.A. i w tej formie funkcjonują do dziś.
Fabryka mebli giętych Jakoba i Josefa Kohn w Cieszynie powstała w roku 1871 u zbiegu ulic Frydeckiej i Jabłonkowskiej (obecnie Czeski Cieszyn, dawniej znajdowały się tu koszary kadetów), a znalazło tu zatrudnienie ponad 2000 osób co czyniło ją największym zakładem pracy w ówczesnym mieście. Od roku 1894 zakład posiadał zakładową straż pożarną, co jednak nie zapobiegło pożarowi w roku 1907 kiedy spłonęła stolarnia, tokarnia i suszarnia. W roku 1908 wybudowano dla robotników składającą się z sześciu budynków kolonię mieszkalną przy obecnej ulicy Dělnická I (Robotnicza I). Zakład podlegał stałej rozbudowie i produkował głównie krzesła, stoły, wieszaki i łóżka. Kryzys gospodarczy w latach 1929-1933 spowodował przestoje w produkcji, problemy z regularnym wypłacaniem pensji i strajki pracowników. W roku 1931 zamknięto zakładową straż pożarną i wyburzono część zabudowań, a fabryka ostatecznie przestała działać w roku 1932. Początkowo istniały plany szybkiego wyburzenia pozostałych dawnych obiektów zakładowych i powstania tu nowych kamienic wraz z siatką ulic, ale ostatecznie ulokowano tu punkt skupu złomu. Podczas okupacji niemieckiej w istniejących jeszcze wówczas zabudowaniach założono obóz zbiorczy dla osób kierowanych następnie do obozów koncentracyjnych. W roku 1948 rozpoczęto prace nad powstaniem w tym miejscu domu kultury, jednakże po wybudowaniu fundamentów prace przerwano, a na obszernym placu pozakładowym powstał w roku 1952 dworzec autobusowy (zmodernizowany w roku 2022). W pozostałych obiektach mieścił się m.in. skład produktów rolnych czy poliklinika dziecięca.
Wybudowana po roku 1889 bocznica zakładowa o długości ok. 500 metrów odgałęziała się na stacji Teschen (obecnie Český Těšín (Czeski Cieszyn)) w km 319,3 Kolei Koszycko-Bogumińskiej rozjazdem nr 37 i łukiem kierowała się w stronę zakładu poprzez ulicę Jabłonkowską. Po minięciu kolejowej bramy zakładowej tor rozgałęział się, aby znów się połączyć i ponownie rozdzielić (jeden z torów kończył się przed magazynami, a drugi przed kotłownią). Jeszcze na terenie stacji od toru bocznicowego wyprowadzono zakończony kozłem oporowym tor żeberkowy, na którym znajdowała się niewielka obrotnica o średnicy 5,35 m (w tym miejscu planowano również wybudowanie jednostanowiskowej szopy prawdopodobnie dla lokomotywy zakładowej, jednakże do budowy ostatecznie nie doszło). Po zamknięciu zakładu tor istniał jeszcze co najmniej do roku 1939, a ostatecznie został rozebrany tuż po wojnie.
Autorem opisu, który powstał m.in. na podstawie materiałów zgromadzonych przez Czesława Krainę i artykułu Przemysł mebli giętych pod Beskidami Piotra Keniga, jest Maciej Dembiniok.

W roku 1907 część firm produkujących meble gięte w monarchii austro-węgierskiej zjednoczyła się tworząc przedsiębiorstwo Mundus (Świat), aby w roku 1917 po przejęciu większości akcji firmy Kohnów utworzyć Spółkę Akcyjną Mundus-Kohn. Ta zaś w roku 1923 połączyła się z przedsiębiorstwem braci Thonet tworząc Spółkę Akcyjną Thonet-Mundus z siedzibą w Zug w Szwajcarii. Firma posiadała wówczas 20 fabryk, szereg przedstawicielstw handlowych na całym świecie i zatrudniała ponad 10 tysięcy pracowników. Siedziba centrali zarządzającej fabrykami na terenie odrodzonej Polski znajdowała się w Bielsku, a w skład firmy Thonet-Mundus, Polskie Fabryki Mebli Giętych, S.A. wchodziły zakłady w Cieszynie, Jasienicy, Buczkowicach i Radomsku, które zatrudniały ok. 1700 robotników. W wyniku wielkiego kryzysu gospodarczego w latach 1929-1933 zaistniała konieczność zamknięcia fabryk w Buczkowicach (1930) i Cieszynie (1932), których już nie otwarto. W roku 1938 po zajęciu Austrii przez Niemcy koncern Thonet-Mundus został rozwiązany. Na terenie Śląska Cieszyńskiego przetrwały jedynie zakłady w Jasienicy i Jaworzu, które zostały upaństwowione i działały jako Fabryka Mebli Giętych. W latach 90. XX wieku zakłady te zostały sprywatyzowane i zakupione przez Paged Meble S.A. i w tej formie funkcjonują do dziś.
Fabryka mebli giętych Jakoba i Josefa Kohn w Cieszynie powstała w roku 1871 u zbiegu ulic Frydeckiej i Jabłonkowskiej (obecnie Czeski Cieszyn, dawniej znajdowały się tu koszary kadetów), a znalazło tu zatrudnienie ponad 2000 osób co czyniło ją największym zakładem pracy w ówczesnym mieście. Od roku 1894 zakład posiadał zakładową straż pożarną, co jednak nie zapobiegło pożarowi w roku 1907 kiedy spłonęła stolarnia, tokarnia i suszarnia. W roku 1908 wybudowano dla robotników składającą się z sześciu budynków kolonię mieszkalną przy obecnej ulicy Dělnická I (Robotnicza I). Zakład podlegał stałej rozbudowie i produkował głównie krzesła, stoły, wieszaki i łóżka. Kryzys gospodarczy w latach 1929-1933 spowodował przestoje w produkcji, problemy z regularnym wypłacaniem pensji i strajki pracowników. W roku 1931 zamknięto zakładową straż pożarną i wyburzono część zabudowań, a fabryka ostatecznie przestała działać w roku 1932. Początkowo istniały plany szybkiego wyburzenia pozostałych dawnych obiektów zakładowych i powstania tu nowych kamienic wraz z siatką ulic, ale ostatecznie ulokowano tu punkt skupu złomu. Podczas okupacji niemieckiej w istniejących jeszcze wówczas zabudowaniach założono obóz zbiorczy dla osób kierowanych następnie do obozów koncentracyjnych. W roku 1948 rozpoczęto prace nad powstaniem w tym miejscu domu kultury, jednakże po wybudowaniu fundamentów prace przerwano, a na obszernym placu pozakładowym powstał w roku 1952 dworzec autobusowy (zmodernizowany w roku 2022). W pozostałych obiektach mieścił się m.in. skład produktów rolnych czy poliklinika dziecięca.
Wybudowana po roku 1889 bocznica zakładowa o długości ok. 500 metrów odgałęziała się na stacji Teschen (obecnie Český Těšín (Czeski Cieszyn)) w km 319,3 Kolei Koszycko-Bogumińskiej rozjazdem nr 37 i łukiem kierowała się w stronę zakładu poprzez ulicę Jabłonkowską. Po minięciu kolejowej bramy zakładowej tor rozgałęział się, aby znów się połączyć i ponownie rozdzielić (jeden z torów kończył się przed magazynami, a drugi przed kotłownią). Jeszcze na terenie stacji od toru bocznicowego wyprowadzono zakończony kozłem oporowym tor żeberkowy, na którym znajdowała się niewielka obrotnica o średnicy 5,35 m (w tym miejscu planowano również wybudowanie jednostanowiskowej szopy prawdopodobnie dla lokomotywy zakładowej, jednakże do budowy ostatecznie nie doszło). Po zamknięciu zakładu tor istniał jeszcze co najmniej do roku 1939, a ostatecznie został rozebrany tuż po wojnie.
Opublikowano 2 grudnia 2023 roku
Copyright © Koleje Śląska Cieszyńskiego 2007-
Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego
Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego Koleje Śląska Cieszyńskiego